Chẳng ai thích nghĩ đến chuyện chết chóc đâu, nhưng nếu bạn đang sống ở Nhật—nhất là sống một mình—chắc hẳn cũng từng thoáng nghĩ: Nếu mình mất ở đây thì sao nhỉ? Dù không vui vẻ gì, hiểu rõ quy trình chính thức cũng giúp bạn bớt lo. Trong bài này, mình sẽ kể bạn nghe chuyện gì xảy ra khi một người nước ngoài qua đời ở Nhật, từ thủ tục pháp lý cho đến việc đại sứ quán có thể giúp gì.

Nếu Một Người Nước Ngoài Mất Ở Nhật Thì Sao?

Chuyện gì xảy ra khi một người nước ngoài qua đời ở Nhật còn tùy vào tình huống. Dù không thể kể hết mọi trường hợp, nhưng mình sẽ tập trung vào một người sống lâu dài ở đây, ở một mình, mà vẫn còn liên lạc với gia đình ở quê.

Nếu bạn sống một mình ở Nhật, chắc cũng lo: Ai sẽ báo cho gia đình mình nếu mình mất? Thường thì, nếu chính quyền địa phương biết quốc tịch của bạn, họ sẽ liên lạc với đại sứ quán hay lãnh sự quán nước bạn, rồi từ đó họ sẽ tìm cách báo cho người thân của bạn.

Cách báo tử còn tùy vào nguyên nhân:

  • Tai nạn (như đụng xe) hay án hình sự (như bị cướp) thì cảnh sát lo, họ sẽ báo cho chính quyền địa phương.
  • Bệnh đột tử (như đau tim) thì bệnh viện thường sẽ báo.

Mỗi nơi có cách làm hơi khác, nhưng nói chung chính quyền sẽ theo quy định. Chẳng hạn, ở nhiều thành phố, thị trưởng phải báo cho lãnh sự quán của người đã mất và nhờ họ hỗ trợ xử lý thi hài. Như ở Toyama, có quy định thế này:

“Thị trưởng phải báo cho lãnh sự quán nước của người đó nếu họ đã giúp đỡ một du khách nước ngoài, hoặc một du khách nước ngoài qua đời, hay người đi cùng, và nhờ họ hỗ trợ xử lý thi hài.”

(Quy định của Toyama về việc chăm sóc du khách nước ngoài, người qua đời và người đi cùng)

Đại Sứ Quán Làm Gì Với Thi Hài?

Khi được báo, đại sứ quán hay lãnh sự quán sẽ tìm cách liên lạc với gia đình bạn và nói cho họ biết chuyện. Nếu bạn không để lại di chúc gì về tang lễ thì gia đình sẽ quyết định tiếp theo phải làm gì.

Nếu gia đình muốn mang thi hài về nước, nhà tang lễ hay lò hỏa táng ở Nhật sẽ giữ thi hài tạm thời trong lúc lo thủ tục. Đồ đạc cá nhân thì thường được cất ở kho của chính quyền cho đến khi giao lại cho gia đình.

Hồi Hương Thi Hài Tốn Kém Ra Sao?

Mang thi hài về nước tốn kha khá, thường khoảng 500.000 yên (tầm 3.500 USD). Tiền này gồm chi phí vận chuyển và mấy giấy tờ cần thiết như:

  • Bản sao giấy báo tử
  • Giấy chứng nhận ướp xác (tuỳ vào mỗi nước)
  • Giấy xác nhận quan tài đúng chuẩn của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA)


Còn có thể tốn thêm tiền vé máy bay, quan tài đặc biệt, với mấy phí linh tinh khác. Nếu bạn có bảo hiểm nhân thọ hay bảo hiểm du lịch, mấy khoản này có thể được lo, nên có bảo hiểm thì yên tâm hơn nhiều.

Nếu Không Liên Lạc Được Gia Đình Thì Sao?

Nếu không tìm được người thân nào, chính quyền địa phương sẽ làm theo luật, như Luật Nghĩa trang và Mai táng hay Luật về Người Qua đời khi Du lịch. Chẳng hạn, nếu liên lạc qua lãnh sự quán mà không được, họ có thể quyết định hỏa táng, nhờ dịch vụ tang lễ lo.

Thời gian từ lúc báo đến lúc hỏa táng tùy nơi. Có thể chậm vì thủ tục, sắp xếp hồi hương, hay điều tra nếu chết bất thường.

Theo khảo sát, thời gian chờ trung bình là:

  • Trong 2 ngày: 16,1%
  • 3-4 ngày: 23,6%
  • 5-6 ngày: 8,9%
  • 7-8 ngày: 18,8%
  • 9-14 ngày: 13,4%
  • 15-21 ngày: 4,1%
  • 22-31 ngày: 7,2%
  • 32-61 ngày: 3,5%
  • 62-93 ngày: 2,0%
  • 94 ngày trở lên: 2,5%


Nói chung, nhiều nơi hỏa táng trong vài ngày, nhưng cũng có chỗ lâu hơn.

Ở phương Tây như Mỹ, hỏa táng thường vì tiện và rẻ, tro thì rải hay cất giữ. Còn ở Nhật với Hàn, hỏa táng là nghi thức, gia đình sẽ giữ lại xương cẩn thận. Nếu người nước ngoài mất mà không tìm được gia đình, chính quyền hay nhân viên lò hỏa táng sẽ lo việc này. Đây là cách Nhật tôn trọng người đã mất, dù không có thân nhân. Vì vậy, cách làm ở đây có thể khác với Việt Nam.

Đồ Đạc Của Mình Sẽ Thế Nào?

Đồ đạc của bạn sẽ do người được chỉ định, chủ nhà, hay chính quyền lo. Nếu có bạn bè hay gia đình, họ có thể gửi về, cho đi, hay vứt bớt đồ của bạn.

Nếu không ai nhận, chủ nhà sẽ dọn nhà thuê sau một thời gian, trừ tiền từ tiền đặt cọc. Đồ giá trị như tài khoản ngân hàng có thể chuyển cho người thừa kế hợp pháp. Không tìm được ai thì chính phủ Nhật giữ. Để tránh lằng nhằng, bạn nên chọn một người tin cậy và ghi rõ ý muốn về đồ đạc của mình.

Chẳng ai muốn nghĩ đến chuyện chết, nhưng biết trước mấy thứ này cũng quan trọng. Hiểu rõ rồi thì bớt lo hơn.